Zakres obowiązków
Dzięki USG lekarz błyskawicznie i bezboleśnie poznaje tajemnice naszego organizmu. Badanie można wielokrotnie powtarzać, nawet w niewielkich odstępach czasu. Ultrasonografia to jedna z nowoczesnych technik w medycynie, podstawowa metoda diagnostyczna. Na podstawie uzyskanych wyników podejmuje się decyzje o leczeniu, profilaktyce lub też odstępuje się od dotychczas stosowanej terapii.
USG pokazuje kształt i wielkość poszczególnych narządów. W ten sposób sprawdza się kondycję wątroby, trzustki, nerek, jajników, jąder, piersi, moszny. Można wykryć w nich nieprawidłowości, na przykład zgrubienia czy guzy. Ginekologiczne badanie przezpochwowe pozwala ocenić szyjkę i dno macicy, stan jajników oraz wykryć mięśniaki, torbiele i choroby nowotworowe narządu rodnego. U kobiety ciężarnej zagląda się do wnętrza macicy przez powłoki brzuszne, by stwierdzić, czy płód rozwija się prawidłowo. Pod kontrolą aparatu USG wykonuje się także biopsje – pobranie tkanek do badania histopatologicznego, dzięki czemu można postawić jeszcze precyzyjniejszą diagnozę.
Na czym polega USG?
Do obrazowania wnętrza ludzkiego ciała wykorzystywane są fale akustyczne o wysokiej częstotliwości, niesłyszalne dla ludzkiego ucha, w zakresie od 1 do 10 MHz. Bezboleśnie wnikają do naszego ciała i rozchodzą się, nie uszkadzając komórek. Są bezpieczne, w przeciwieństwie do promieni rentgenowskich. Na dodatek nie trzeba wprowadzać do organizmu żadnych płynów, aby powstał kontrast. Każdy narząd odbija ultradźwięki inaczej, dzięki czemu można rozpoznać jego strukturę. Można powiedzieć, że ultrasonograf układa odbite fale w obrazy, rejestruje kształty i dzięki temu widać odchylenia od normy. Działa podobnie jak system nadawczy nietoperza, “widzącego” otoczenie i przeszkody, które odbijają wysyłane przez niego ultradźwięki.
Ważną częścią aparatu jest głowica, w której znajduje się przetwornik ultradźwięków. Obraz narządu lub wybranej tkanki powstaje na monitorze dzięki temu, że impuls akustyczny zostaje zamieniony na elektryczny.
Przed badaniem trzeba odsłonić odpowiedni fragment ciała, który lekarz przez przyłożeniem głowicy smaruje żelem ułatwiającym przewodzenie. Przesuwając głowicę, uzyskuje obraz całego badanego narządu. Ale niektóre miejsca strzegą swoich tajemnic. Tkanka kostna oraz powietrze w przewodzie pokarmowym i płucach nie przepuszczają ultradźwięków. Dlatego niemożliwa jest ocena kości czy narządów leżących wewnątrz czaszki. U niemowlęcia USG głowy robi się przez ciemiączko, a do badania mózgu i kośćca osób dorosłych stosuje się inne techniki, np. rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową.
Jak się przygotować do USG?
Jeśli mamy skierowanie na USG jamy brzusznej, na kilka dni przed wyznaczonym terminem nie należy jeść potraw ciężkostrawnych i prowokujących nadmierne wytwarzanie gazów (zalecane wzięcie np. Espumisanu). Mogą one bowiem zamazywać obraz. W dniu badania lepiej być na czczo. Jeżeli idziemy po południu, zjedzmy lekkostrawne śniadanie i wypijmy sporo płynów – głównie wody.
Bezpośrednio przed badaniem nie palimy, gdyż dym zniekształca obraz. Na godzinę lub półtorej przed wejściem do gabinetu dobrze jest wypić przynajmniej litr niegazowanej wody mineralnej lub niesłodzonej herbaty, by podczas badania pęcherz był wypełniony (musimy odczuwać parcie). Gdy jest to konieczne, lekarz zaleci, byśmy poprzedniego dnia wieczorem zażyli środek przeczyszczający. Mężczyźni, którym zlecono przezodbytnicze badanie gruczołu krokowego, powinni przedtem wykonać lewatywę.
Natomiast badanie ultrasonograficzne pozostałych tkanek miękkich (w stawach, mięśni, piersi, płuc, oczodołu, śródpiersia, ośrodkowego układu nerwowego i narządów szyi) zazwyczaj nie wymaga specjalnego przygotowania.
